Sporcunun Doping Yaptığı Nasıl Saptanır ?
Doping kontrol analizleri halen daha çok idrar örneklerinde yapılmaktadır. Yakın bir gelecekte doping kontrol analizlerinin daha geçerli ve kesin sonuç vermesi için, idrar örnekleri yerine kan örneklerinin alınması ve bu iÅŸlemin yaygınlaÅŸması planlanmaktadır.
Kan Örnekleriyle Test
1968 yılından bu yana doping maddelerini vücut sıvılarında saptamaya çalışan laboratuvarlar yoÄŸun ÅŸekilde çalışmalarını sürdürmektedirler. Doping kontrol laboratuvarlarının sonuçlarının geçerli olabilmesi için her yıl Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından kontrollerinin yapılarak onaylanmaları (akredite edilmeleri) gereklidir. Onaylanmamış laboratuvarlardan alınan doping kontrol analiz sonuçlarıyla sporculara ceza vermek yasal sorunlara neden olmaktadır. Bu nedenle doping kontrol örnekleri, onaylanmış laboratuvarlarda analiz edilmektedir.
Günümüzde sayıları zaman içinde deÄŸiÅŸmekle birlikte akredite edilmiÅŸ otuza yakın doping kontrol laboratuvarı bulunmaktadır.
Ülkemizde Doping Kontrol Laboratuvarı var mıdır?
Ankara’da Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi bünyesinde 1989 yılında kurulmuÅŸ bir doping kontrol laboratuvarı bulunmaktadır. Laboratuvar halen Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından onaylanma için çalışmalarını sürdürmektedir.
Doping Kontrollerinin yapılmasına kimler karar verir?
Ulusal ve Uluslararası federasyonların bünyesinde kurulan Dopingle Mücadele Komisyonları doping kontrollerinin organizasyonu konusunda yetkilidirler. Komisyonlar hangi kriterlere göre doping kontrol örneÄŸi alınacağına karar verip gerekli iÅŸlemleri baÅŸlatırlar.
Doping kontrolleri her karşılaşmada her sporcuya mı yapılmaktadır?
Uluslararası spor federasyonlarının yönetmeliklerine göre büyük organizasyonlarda bile her sporcuya doping kontrolü yapmak olası deÄŸildir. Genellikle karşılaÅŸmaya katılan tüm sporcular içinden kura yoluyla birkaç sporcu seçilerek doping kontrolüne çaÄŸrılırlar. Ayrıca dereceye giren ve rekor kıran sporculara doping kontrolü yapmak son yıllarda kabul gören uygulamalardandır.
Doping Kontrolleri sırasında örnek alma iÅŸlemi nasıl yapılmaktadır?
Bağımsız Doping Kontrol Görevlileri Doping Kontrolü sırasındaki iÅŸlemlerin kurallara uygun olarak yapılmasından sorumludur. Doping kontrolüne alınan sporcular yeterli miktarda idrar örneÄŸi vermeden Doping Kontrol Odasını terk edemezler. Gerekli hallerde ancak bir Bağımsız Doping Kontrol Görevlisi ile birlikte Doping Kontrol Odasından kısa süreli ayrılabilirler.
Sporcu örnek vermeyi reddederse doping yapmış gibi ceza verilir.
Sporcu idrar örneÄŸi vermek için kendini hazır hissederse orijinal kapalı paketlerinde bulunan temiz idrar kaplarından birini seçer.
Sporcu bir Bağımsız Doping Kontrol Görevlisi huzurunda idrarını yapar. Sporcunun bu iÅŸlem sırasında göÄŸüsünden dizlerine kadar Bağımsız Doping Kontrol Görevlisince görülebilecek ÅŸekilde çıplak halde idrar yapması zorunludur. Bu sırada sporcu ve Bağımsız Doping Kontrol Görevlisi dışında hiç kimse o ortamda bulunamaz.
Sporcunun en az 75 ml. idrar yapması gereklidir.
Daha sonra ÅŸiÅŸeler ait oldukları kutuların içine konur ve mühürlenir. Kutuların doÄŸru bir ÅŸekilde kapatıldığı ve kod numaralarının doping kontrol formundaki numarayla aynı olduÄŸu kontrol edilir. Sporcunun maç öncesi ve maç sırasında aldığı ilaçların ismi Doping Kontrol formuna yazılır.
Özellikle son 72 saat içinde kullanılan ilaçlar; varsa anestetik ve kortikosteroid maddeler açık seçik ve üzerinde durularak sorulur.
Doldurulan formlar sporcu, eÅŸlik eden görevli ve Bağımsız Doping Kontrol Görevlileri tarafından imzalanır ve alınan idrar örneÄŸi Doping Kontrol Laboratuvarına gönderilir.
Doping Kontrolleri sırasında alınan idrar örneÄŸine daha sonra bir baÅŸka kiÅŸi tarafından yasaklı madde konulması olası mıdır?
Doping kontrol örnek kapları bu iÅŸlem için özel olarak üretilmiÅŸ kod numaralı kaplardır. Doping kontrol örnek alma sırasında kilitlenen doping kontrol kapları kırılmadan açılamaz. Laboratuvara ulaÅŸan örnek kaplarında herhangi bir hasar saptanırsa o idrarda analiz yapılmaz. Bu nedenle doping kontrol iÅŸlemi sırasında kilitlenen kaplara hasar vermeden yasaklı bir madde eklemek olası deÄŸildir.
Alınan yasaklı maddeler vücuttan ne kadar süre içinde temizlenir?
Yasaklı maddelerin vücuttan temizlenme süresi kiÅŸiden kiÅŸiye ve maddeden maddeye deÄŸiÅŸiklik göstermektedir. Ancak geliÅŸen analiz yöntemleriyle aylar önce hatta yıllar önce kullanılan yasaklı madde bile analizlerde saptanabilmektedir. Bazı maddelerin idrarla atılması birkaç gün içinde tamamlanırken, o maddelerin diÄŸer artık ürünlerinin idrardan atılımı birkaç ay sürebilir. Bu yüzden doping kontrol analizlerinde daha çok yasaklı maddelerin artık ürünlerinin saptanması için çalışmalar yapılmaktadır.
Doping Kontrol analizleri nasıl yapılır?
Doping kontrol laboratuvarında ilk aÅŸamada A ÅŸiÅŸesindeki idrar örneÄŸinde analiz yapılırken B ÅŸiÅŸesi buzdolabında ya da derin dondurucuda saklanır. Analiz sırasında yasaklı listesinde bulunan tüm maddeler ve bu maddelerin yıkım ürünlerinin bulunup bulunmadığına bakılır.
A örneÄŸinde yasaklı madde bulunursa ne yapılır?
A örneÄŸinde yasaklı madde bulunduÄŸunda sporcu ve ilgili federasyona bilgi verilir. Sporcu isterse B örneÄŸinin analizinde bulunabilir. Bu analizde de idrar örneÄŸinde yasaklı madde saptanırsa sporcuya verilecek ceza ile ilgili iÅŸlemler baÅŸlatılır.
Doping yaptığı saptanan sporcuya ne ceza verilir?
Doping yaptığı saptanan sporcuya ve ilgili kiÅŸi ve kuruluÅŸlarca kullanılan madde ve yöntemin cinsine göre farklı ağırlıkta ceza uygulanır. Genellikle ilk kez dopingli olduÄŸu saptandığında sporcu 2 yıl spordan men, ikinci kez dopingli olduÄŸu saptandığında ise ömür boyu spordan men cezası ile cezalandırılmaktadır. Grip ilaçlarında bulunan bazı maddelerin (Efedrin, Pseudoefedrin, fenilpropanolamin, kafein, vb.) kullanıldığının saptanması durumunda ,ilk seferde altı ay, ikinci seferde iki yıl, üçüncü seferde ise ömür boyu spordan men cezası verilir.
Doping içeren maddeleri farkinda olmadan kullandığı saptanan sporcuya ne gibi işlem yapılır?
Sporcunun hastalığı ya da baÅŸka nedenle aldığı ilaçların Uluslararası Olimpiyat Komitesi’nin doping listesinde olduÄŸu saptanırsa, bu durumda farkında olmadan doping madde kullanımından söz etmek olasıdır. ÖrneÄŸin soÄŸuk algınlığı ilaçlarının içinde çok kullanılan bazı uyarıcı maddelerin karşılaÅŸma öncesi farkında olmadan alınmış olmasına sıklıkla rastlanmaktadır.
Sporcu kullandığı ilacın yasaklı listesinde olup olmadığını bir hekime danışarak öÄŸrenmek zorundadır.
Dopingle mücadele kurallarına göre sporcunun maçtan önce Uluslararası Olimpiyat Komitesi’nin yasaklı listesinde bulunan bir ilacı kullandığı saptanırsa, o sporcu karşılaÅŸmaya sokulmamalıdır. Aksi takdirde doping kontrolünde alınan yasaklı madde tespit edilirse, sporcu hasta olduÄŸunu doktor raporlarıyla belgelese dahi sporcuya ceza verilir.
Sporcu grip olduğunda nasıl bir tedavi uygulanmalıdır?
SoÄŸuk algınlığı ilaçlarının içinde çok kullanılan bazı uyarıcı maddeler (Efedrin, Pseudoefedrin, fenilpropanolamin, kafein, vb.) doping olarak kabul edilmektedir. Sporcuların bu gibi ilaçları en azından karşılaÅŸmadan 48 saat önce bırakması gereklidir. Aksi takdirde doping kontrollerinde yasaklı madde tespit edilirse sporcuya ceza verilir. KarşılaÅŸma öncesi dönemde yasaklı madde içermeyen diÄŸer antihistaminik ilaçların alınması konusunda gerekli bilgiler bir hekimden mutlaka alınmalıdır
Doping kontrol analizleri halen daha çok idrar örneklerinde yapılmaktadır. Yakın bir gelecekte doping kontrol analizlerinin daha geçerli ve kesin sonuç vermesi için, idrar örnekleri yerine kan örneklerinin alınması ve bu iÅŸlemin yaygınlaÅŸması planlanmaktadır.
Kan Örnekleriyle Test
1968 yılından bu yana doping maddelerini vücut sıvılarında saptamaya çalışan laboratuvarlar yoÄŸun ÅŸekilde çalışmalarını sürdürmektedirler. Doping kontrol laboratuvarlarının sonuçlarının geçerli olabilmesi için her yıl Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından kontrollerinin yapılarak onaylanmaları (akredite edilmeleri) gereklidir. Onaylanmamış laboratuvarlardan alınan doping kontrol analiz sonuçlarıyla sporculara ceza vermek yasal sorunlara neden olmaktadır. Bu nedenle doping kontrol örnekleri, onaylanmış laboratuvarlarda analiz edilmektedir.
Günümüzde sayıları zaman içinde deÄŸiÅŸmekle birlikte akredite edilmiÅŸ otuza yakın doping kontrol laboratuvarı bulunmaktadır.
Ülkemizde Doping Kontrol Laboratuvarı var mıdır?
Ankara’da Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi bünyesinde 1989 yılında kurulmuÅŸ bir doping kontrol laboratuvarı bulunmaktadır. Laboratuvar halen Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından onaylanma için çalışmalarını sürdürmektedir.
Doping Kontrollerinin yapılmasına kimler karar verir?
Ulusal ve Uluslararası federasyonların bünyesinde kurulan Dopingle Mücadele Komisyonları doping kontrollerinin organizasyonu konusunda yetkilidirler. Komisyonlar hangi kriterlere göre doping kontrol örneÄŸi alınacağına karar verip gerekli iÅŸlemleri baÅŸlatırlar.
Doping kontrolleri her karşılaşmada her sporcuya mı yapılmaktadır?
Uluslararası spor federasyonlarının yönetmeliklerine göre büyük organizasyonlarda bile her sporcuya doping kontrolü yapmak olası deÄŸildir. Genellikle karşılaÅŸmaya katılan tüm sporcular içinden kura yoluyla birkaç sporcu seçilerek doping kontrolüne çaÄŸrılırlar. Ayrıca dereceye giren ve rekor kıran sporculara doping kontrolü yapmak son yıllarda kabul gören uygulamalardandır.
Doping Kontrolleri sırasında örnek alma iÅŸlemi nasıl yapılmaktadır?
Bağımsız Doping Kontrol Görevlileri Doping Kontrolü sırasındaki iÅŸlemlerin kurallara uygun olarak yapılmasından sorumludur. Doping kontrolüne alınan sporcular yeterli miktarda idrar örneÄŸi vermeden Doping Kontrol Odasını terk edemezler. Gerekli hallerde ancak bir Bağımsız Doping Kontrol Görevlisi ile birlikte Doping Kontrol Odasından kısa süreli ayrılabilirler.
Sporcu örnek vermeyi reddederse doping yapmış gibi ceza verilir.
Sporcu idrar örneÄŸi vermek için kendini hazır hissederse orijinal kapalı paketlerinde bulunan temiz idrar kaplarından birini seçer.
Sporcu bir Bağımsız Doping Kontrol Görevlisi huzurunda idrarını yapar. Sporcunun bu iÅŸlem sırasında göÄŸüsünden dizlerine kadar Bağımsız Doping Kontrol Görevlisince görülebilecek ÅŸekilde çıplak halde idrar yapması zorunludur. Bu sırada sporcu ve Bağımsız Doping Kontrol Görevlisi dışında hiç kimse o ortamda bulunamaz.
Sporcunun en az 75 ml. idrar yapması gereklidir.
Daha sonra ÅŸiÅŸeler ait oldukları kutuların içine konur ve mühürlenir. Kutuların doÄŸru bir ÅŸekilde kapatıldığı ve kod numaralarının doping kontrol formundaki numarayla aynı olduÄŸu kontrol edilir. Sporcunun maç öncesi ve maç sırasında aldığı ilaçların ismi Doping Kontrol formuna yazılır.
Özellikle son 72 saat içinde kullanılan ilaçlar; varsa anestetik ve kortikosteroid maddeler açık seçik ve üzerinde durularak sorulur.
Doldurulan formlar sporcu, eÅŸlik eden görevli ve Bağımsız Doping Kontrol Görevlileri tarafından imzalanır ve alınan idrar örneÄŸi Doping Kontrol Laboratuvarına gönderilir.
Doping Kontrolleri sırasında alınan idrar örneÄŸine daha sonra bir baÅŸka kiÅŸi tarafından yasaklı madde konulması olası mıdır?
Doping kontrol örnek kapları bu iÅŸlem için özel olarak üretilmiÅŸ kod numaralı kaplardır. Doping kontrol örnek alma sırasında kilitlenen doping kontrol kapları kırılmadan açılamaz. Laboratuvara ulaÅŸan örnek kaplarında herhangi bir hasar saptanırsa o idrarda analiz yapılmaz. Bu nedenle doping kontrol iÅŸlemi sırasında kilitlenen kaplara hasar vermeden yasaklı bir madde eklemek olası deÄŸildir.
Alınan yasaklı maddeler vücuttan ne kadar süre içinde temizlenir?
Yasaklı maddelerin vücuttan temizlenme süresi kiÅŸiden kiÅŸiye ve maddeden maddeye deÄŸiÅŸiklik göstermektedir. Ancak geliÅŸen analiz yöntemleriyle aylar önce hatta yıllar önce kullanılan yasaklı madde bile analizlerde saptanabilmektedir. Bazı maddelerin idrarla atılması birkaç gün içinde tamamlanırken, o maddelerin diÄŸer artık ürünlerinin idrardan atılımı birkaç ay sürebilir. Bu yüzden doping kontrol analizlerinde daha çok yasaklı maddelerin artık ürünlerinin saptanması için çalışmalar yapılmaktadır.
Doping Kontrol analizleri nasıl yapılır?
Doping kontrol laboratuvarında ilk aÅŸamada A ÅŸiÅŸesindeki idrar örneÄŸinde analiz yapılırken B ÅŸiÅŸesi buzdolabında ya da derin dondurucuda saklanır. Analiz sırasında yasaklı listesinde bulunan tüm maddeler ve bu maddelerin yıkım ürünlerinin bulunup bulunmadığına bakılır.
A örneÄŸinde yasaklı madde bulunursa ne yapılır?
A örneÄŸinde yasaklı madde bulunduÄŸunda sporcu ve ilgili federasyona bilgi verilir. Sporcu isterse B örneÄŸinin analizinde bulunabilir. Bu analizde de idrar örneÄŸinde yasaklı madde saptanırsa sporcuya verilecek ceza ile ilgili iÅŸlemler baÅŸlatılır.
Doping yaptığı saptanan sporcuya ne ceza verilir?
Doping yaptığı saptanan sporcuya ve ilgili kiÅŸi ve kuruluÅŸlarca kullanılan madde ve yöntemin cinsine göre farklı ağırlıkta ceza uygulanır. Genellikle ilk kez dopingli olduÄŸu saptandığında sporcu 2 yıl spordan men, ikinci kez dopingli olduÄŸu saptandığında ise ömür boyu spordan men cezası ile cezalandırılmaktadır. Grip ilaçlarında bulunan bazı maddelerin (Efedrin, Pseudoefedrin, fenilpropanolamin, kafein, vb.) kullanıldığının saptanması durumunda ,ilk seferde altı ay, ikinci seferde iki yıl, üçüncü seferde ise ömür boyu spordan men cezası verilir.
Doping içeren maddeleri farkinda olmadan kullandığı saptanan sporcuya ne gibi işlem yapılır?
Sporcunun hastalığı ya da baÅŸka nedenle aldığı ilaçların Uluslararası Olimpiyat Komitesi’nin doping listesinde olduÄŸu saptanırsa, bu durumda farkında olmadan doping madde kullanımından söz etmek olasıdır. ÖrneÄŸin soÄŸuk algınlığı ilaçlarının içinde çok kullanılan bazı uyarıcı maddelerin karşılaÅŸma öncesi farkında olmadan alınmış olmasına sıklıkla rastlanmaktadır.
Sporcu kullandığı ilacın yasaklı listesinde olup olmadığını bir hekime danışarak öÄŸrenmek zorundadır.
Dopingle mücadele kurallarına göre sporcunun maçtan önce Uluslararası Olimpiyat Komitesi’nin yasaklı listesinde bulunan bir ilacı kullandığı saptanırsa, o sporcu karşılaÅŸmaya sokulmamalıdır. Aksi takdirde doping kontrolünde alınan yasaklı madde tespit edilirse, sporcu hasta olduÄŸunu doktor raporlarıyla belgelese dahi sporcuya ceza verilir.
Sporcu grip olduğunda nasıl bir tedavi uygulanmalıdır?
SoÄŸuk algınlığı ilaçlarının içinde çok kullanılan bazı uyarıcı maddeler (Efedrin, Pseudoefedrin, fenilpropanolamin, kafein, vb.) doping olarak kabul edilmektedir. Sporcuların bu gibi ilaçları en azından karşılaÅŸmadan 48 saat önce bırakması gereklidir. Aksi takdirde doping kontrollerinde yasaklı madde tespit edilirse sporcuya ceza verilir. KarşılaÅŸma öncesi dönemde yasaklı madde içermeyen diÄŸer antihistaminik ilaçların alınması konusunda gerekli bilgiler bir hekimden mutlaka alınmalıdır
